Menopoz bütün kadınların hayatının bir döneminde karşılaşacakları bir sorundur. Eskiden bu konuyu konuşmaya çekinen kadınlar, artık bu önemli konuda daha çok bilgilenmek istiyorlar. Bu konuyu okuyup araştırıyorlar. Bilmedikleri konuları da doktorlarına danışmaları gerekiyor. Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Jinekolog Op. Dr. Fatma Horasan menopoz hakkında merak ettiğiniz konulara ışık tutuyor.

Menopoz nedir?

Menopoz bütün kadınların yaşayacakları bir dönemdir. Nasıl bebeklik, ergenlik, cinsel olgunluk gibi hayatın dönemleri varsa, menopoz da bunlardan biridir. Dünya genelinde menopoz yaşı 45-55 yaş aralığındadır. Menopoz yaşı kadınlar arasında değişkenlik gösterebilmektedir. Yapılan çalışmalar neticesinde Türkiye’de ortalama menopoz yaşının 46-48 olduğu tespit edilmektedir. Kadının yaşadığı son adet kesin olarak menopoza işaret etmektedir. Menopoz bazen “hayat değişimi” olarak tanımlanmaktadır. Menopoz yumurtalıkların östrojen yapımını kesmelerinden itibaren gelişen bir hayat dönemidir. Ömür boyu sürer.

Her kadın sabit sayıda yumurtalık folikülleri ile doğar. Menopoz döneminde ise yumurtalıklardaki (overeler) folikül miktari azalmaktadır. Bunun ile ilişki olarak östrojen üretimi de azalmaktadır. Zaman içerisinde östrojen üretimi tamamen sonlanır ve yumurtalıklar küçülür. Daha sonrasında kadının adet döngüsü son bulur, yani üreme yeteneğini kaybeder. Menopoz sözcüğünün kökeni Yunanca mens (ay) ve pause (durmak) sözcüklerine dayanmaktadır. Menopoz Dünya Sağlık Örgütü tarafından “yumurtalıkların aktivitelerini kaybetmeleri sonucu adet döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi” olarak tanımlanmaktadır.

Menopoz ile Birlikte Görülen Fiziksel Değişiklikler

Menopoz dönemi ile birlikte metabolizma yavaşladığından kilo kontrolü zorlaşmaktadır. Yeme alışkanlıklarındaki değişiklik ve günlük hareketin azalması gibi nedenler de bu duruma etki etmektedir. Menopoz çağına gelen kadınların büyük bir bölümü ev ve iş yaşantılarını düzene sokmuşlardır ve bu nedenle aktivitelerinde azalma olmaktadır. Bu nedenle menopoza giren bir kadın 5-10 yıl önceki haline göre daha kolay kilo alabilmektedir. Ayrıca bu dönemde aşırı stres yaşanması durumunda kortizol salınımını tetikler ve kilo kontrolünü güçleştirir. Sıcak basmaları ve gece terlemeleri en sık görülen belirtilerdir. Uykusuzluk ve huzursuzluk şikâyetleri olabilir. Bir kaç ay – bir kaç yıl bunlar sürebilir. Terlemeler ve sıcak basmaları sıklıkla yüz, boyun ve göğüs üst kısmına yayılır. Çarpıntı, depresyon, cinsel istek kaybı, vaginal kuruluk, eklem ve kas ağrıları bulunabilir.

Menopoz döneminde östrojen eksikliği ile ilişkili olarak deride değişiklikler meydana gelmektedir. Bu değişikliklerden en önemlileri deride incelme ve elastikiyet kaybıdır. Deri incelmesi özellik yüz bölgesinde kendini hissettirmektedir ve bunun ile ilişkili olarak kırışıklarda artış gözlenir. Menopoz öncesinde kadınlar hem testosteron hem de östrojen üretmektedir. Bu dönemde östrojen düzeyi testosteron düzeyine oranla daha fazladır. Kadın vücudunda üretilen testosteron, 5 alfa redüktaz enzimi ile “dehidrotestosteron” hormonuna dönüştürülmektedir. Bu hormon kadın tipi kelliğin temel nedenidir. Erkekte görülen kellikten farklı olan bu kellikte saç kaybı yaygın olarak gözlenmektedir. Menopoz dönemindeki kadınların üçte ikisinde saç dökülmesi meydana gelmektedir. Bazı durumlarda ise sadece saçlarda incelme görülmektedir.

Hangi Belirtiler Menopoz Bulgusudur?

Miktar ve süresi değişen, düzensiz adet kanamaları bir gösterge olabilir. Sıcak basmaları, terlemeler, uykusuzluk görülebilir. Yakınmaların şiddeti kadından kadına farklılık gösterebilir. Bu tip bulguları olmayan kadınlar da vardır. Hormon testleri ile menopoz mu değil mi anlaşılabilir.

Menopoz Bulguları Ne Kadar Sürer?

Menopoz yaklaşık olarak hayatın 42-45 yaşları arasında başlar ve genellikle fiziksel şikayetler en fazla 8 – 10 yıl sürer. Tipik şikayetler sıklıkla yalnızca birkaç yıl görülür. Bununla beraber uzun süreli östrojen eksikliği sonuçları (kemik kaybı ve kalp hastalığı ritminde artış, vaginal kuruluk, vs.) yaşam boyu sürer.

Kemik Erimesi (Osteoporoz)Nedir?

Kemiklerin östorojen azalması ile incelmesidir. Kemik yoğunluğunda ki azalma kırıklara eğilimi arttırır. El bileği, kalça ve omurga en sık östeoporoza bağlı kırık görülen kemiklerdir.1/3 kadında post menopozda kemik erimesi görülür.

Kemik erimesi (östeoporoz) dengeli beslenen sigara içmeyen ve egzersiz yapanlarda engellenebilir. Ancak bazen bu konuda yetersizdir. Yüksek risk görülen olanlarda hormon replasman tedavisi ve kemik yapımını arttırıcı ilaç gerekebilir. Kalsiyumdan eksik diet, sigara, alkol, hareketsiz yaşam tarzı östeoporoz için risktir. Minyon ince yapılı yağ dolgusu az olan beyaz yada Asya ırkından kadınlar östeoporoz açısından daha riskli gruptur.

Menopozda İdrar Yoluna Ait Değişiklikler

Menopozda idrar yoluna ait değişiklikler meydana gelebilir. Genel veya local östrojen tedavisi verilir. Vaginal kuruluk, kaşıntı, tekrarlayan vaginal enfeksiyonlar, vaginal akıntı, cinsel ilişki sırasında ağrı, idrar yaparken ağrı, yanma, sık idrara çıkma gibi belirtilerin görülmesi local intra vaginal östrojen tedavisi gerektirir.

Menopozda cinsel yaşam

Vajinal duvarlar inceldiğinden cinsel ilişki de ağrı ortaya çıkar. Bu cinsel isteği azaltabilir. Fakat gebelik korkusunun olmayışı da cinsel isteği arttırabilir. Menopoz ile birlikte vajinal sıvı miktarı azalmaktadır. Kuruluk, yanma ve ağrı nedeniyle cinsel istek azalabilmektedir. Vajinal kuruluğun tedavisi için östrojen bazlı lokal ilaçlar uygulanmaktadır. Cinsel hayatın düzene koyulmasında eşin de desteği büyüktür.

Menopozda gebe kalınabilir mi?

Menopozda hormon yerine koyma tedavisi sırasında gebe kalınabilir. Bu ilaçların gebelik önleyici etkisi yoktur. Sadece son adet tarihiniz üzerinden bir yıl hatta iki yıl geçtiyse artık doğurgan olmadığınız sonucu ortaya çıkabilir.

Hormon yerine koyma tedavisi (HRT), östrojen takviyesi anlamına gelmektedir. Tedavi sürecinde hastaya düzenli olarak östrojen ve progesteron içeren ilaçlar verilmektedir. Hormon tedavisi, menopoz ile birlikte artan kalp-damar ve osteoporoz gibi hastalıkların azaltılmasına yönelik olarak gerçekleştirilmektedir. Tedavi aynı zamanda menopoz dönemindeki çoğu kadında rastlanan sıcak basması, terleme, çarpıntı halsizlik gibi belirtilere de iyi gelmektedir. HRT, menopoz nedeniyle meydana gelen kemik kayıplarının önün geçer ve kemik kitlesinin artmasına yardımcı olur. Tedavinin cinsel yaşamın hayata olumlu etkisinin yanı sıra, ağız kuruluğu, kötü tat ve diş çürüklerinin azalmasında da etkili rol oynamaktadır.

Menopozda yapılması gereken kontroller nelerdir?

Menopozda ilaç alınsın veya alınmasın rutin meme kontrolleri, kemik kontrolleri, rutin kan testleri, ultrason kontrolleri yapılmalıdır.